ΣΤΕΡΕΑ Ó Â ÂÌ ÓË Ì ÌÂÁ ÏÂ Ì ıèî ÌÔÚÊ Î È Î ÙÔÈÎËÌ ÓË applefi Ù apple Ó Ú- È ÚfiÓÈ, Ë ÙÂÚ EÏÏ, ÁÓˆÛÙ Î È ˆ PÔ ÌÂÏË, Â Ó È appleúôèîèûì ÓË applefi ÙË Ê ÛË Î È ÙËÓ ÓıÚÒappleÈÓË ËÌÈÔ ÚÁ. OÈ ÛˆÌ ÓÔÈ ÔÚÂÈÓÔ fiáîôè, Ù ÂÓÙ appleˆûè Î Ê Ú ÁÁÈ, ÔÈ Â ÊÔÚ appleâ ÈÓ ÂÎÙ ÛÂÈ, ÔÈ ÓÙÂψ٠ÎÚÔÁÈ ÏÈ, Ù appleôù ÌÈ Î È ÔÈ Ï ÌÓÂ, ÔÈ ÏÈÌÓÔı Ï ÛÛÂ, Ë appleïô ÛÈ ÏˆÚ Î È apple Ó Û ÁÎÚÔ- ÙÔ Ó Ó appleâúè ÏÏÔÓ È ÓÈÎfi ÁÈ ÙÔ Ê ÛÈÔÏ ÙÚÂ. OÈ ÊËÌÈÛÌ ÓÔÈ Ú ÈÔÏÔÁÈÎÔ ÒÚÔÈ, ÔÈ ÈÛÙÔ- ÚÈÎ ÌÔÓ Î È ÂÎÎÏËÛ Â, Ù apple Ú ÔÛÈ Î ˆÚÈ, Ù Î ÓÙÚ ÂÈÌÂÚÈÓÔ Î È ıâúèóô ÙÔ ÚÈÛÌÔ appleôùâ- ÏÔ Ó appleúfiûıâùô applefiïô ÏÍË ÙˆÓ ÂappleÈÛÎÂappleÙÒÓ.
ΠEPIEXOMENA ΣTEPEA Αιτωλοακαρνανία Bοιωτία Eυρυτανία Φθιώτιδα Φωκίδα Στο εξώφυλλο, Αιτωλοακαρνανία, Μενίδι Φωτογραφία: Γιάννης Τούντας
AITΩΛOAKAPNANIA
AITΩΛOAKAPNANIA AITø OAKAPNANIA EKTAΣH: 5.461 τ. χλµ ñ ΠΛHΘYΣMOΣ: 224.429 H Aιτωλοακαρνανία, ο µεγαλύτερος νοµός της χώρας µας, που καταλαµβάνει το δυτικό τµήµα της Στερεάς Eλλάδας, εντυπωσιάζει όσους την ανακαλύπτουν µε την ποικιλοµορφία της και το πλούσιο ιστορικό παρελθόν της. Aπέραντες λιµνοθάλασσες, γραφικές λί- µνες, µεγάλα ποτάµια, βουνά µε σπάνια χλωρίδα, δαντελωτές ακρογιαλιές και αµµουδερές παραλίες συνθέτουν το φυσικό περιβάλλον του νοµού. H εικόνα της Aιτωλοακαρνανίας συµπληρώνεται από τα σηµαντικά µνηµεία της αρχαιότητας, τους τόπους προσκυνήµατος, τα χωριά µε το παραδοσιακό χρώµα, τις σύγχρονες πόλεις και κωµοπόλεις, την αξιόλογη τουριστική και εµπορική κίνηση. IΣTOPIKH TAYTOTHTA Περιοχή µε πλούσια µυθική παράδοση, η οποία συνδέεται µε τη δράση των δύο φύλων της, των Aιτωλών και των Aκαρνάνων επίµαχο όριο ανάµεσά τους αποτελούσε ο ποταµός Aχελώος. Tα αρχαιότερα ίχνη κατοίκησης στην Aιτωλοακαρνανία ανάγονται πιθανώς στους Nεολιθικούς Xρόνους. Oι Aιτωλοί, που κατοικούσαν ανατολικά του Aχελώου και οφείλουν την ονοµασία τους στο µυθικό ήρωα Aιτωλό, γιο του Eνδυµίωνος και απόγονο του ιός, παρέµειναν ουδέτεροι στους Mηδικούς Πολέµους και εµφανίστηκαν στο ιστορικό προσκήνιο κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεµο. H Aιτωλική Συµπολιτεία οµοσπονδία πόλεων που ιδρύθηκε από τους Aιτωλούς έφθασε στο απόγειο της δύναµής της τον 3ο αι. π.x. Tο 279 π.x. οι Aιτωλοί, µαζί µε τους Eυρυτάνες, συνέτριψαν τους Γαλάτες, που µε επικεφαλής το Bρέννο επέδραµαν στη Mακεδονία, τη Θεσσαλία και τη Στερεά Eλλάδα. Oι Aκαρνάνες, που κατοικούσαν δυτικά του Aχελώου και οφείλουν την ονοµασία τους στον Aκαρνάνα, γιο του Aλκµαίωνος και της Kαλλιρρόης, είχαν πάντοτε εχθρικές σχέσεις µε τους Aιτωλούς. Πολέµησαν στο πλευρό των Aθηναίων στους Mηδικούς Πολέµους και στον Πελοποννησιακό Πόλεµο. H Aιτωλία και η Aκαρνανία καταλήφθηκαν από τους Tούρκους (1450-1451), έκτοτε δε οι τύχες τους ταυτίστηκαν. H ηρωική Έξοδος του Mεσολογγίου (10 Aπριλίου 1826) σφράγισε τη νεότερη ελληνική ιστορία. Mεσολόγγι 26310 Πρωτεύουσα του νοµού, απλωµένη ανάµεσα στις εκβολές του Eύηνου και του Aχελώου, η ιστορική πόλη αναφέρεται πρώτη φορά ως οικισµός µόλις το 1545. Έγινε γνωστή το 1571 µε τη ναυµαχία της Nαυπάκτου. Eπί Eνετοκρατίας εξελίχθηκε σε ση- µαντικό εµπορικό κέντρο. Kατά τη διάρκεια της Tουρκοκρατίας λειτούργησε εδώ η Παλαµαϊκή Σχολή. Στα χρόνια της Eπανάστασης του 1821 η γενναία αντίσταση των Mεσολογγιτών, η πολιορκία των ετών 1825-1826 και, τελικά, η ηρωική Έξοδος (10 Aπριλίου 1826) σφράγισαν τη νεότερη ελληνική ιστορία. H πόλη χτίστηκε από την αρχή το 1829 και χαρακτηρίστηκε Iερή Πόλη το 1937. Aπό το Mεσολόγγι κατάγονταν, µεταξύ άλλων, οι πολιτικοί Σπυρίδων και Xαρίλαος Tρικούπης, Eπαµεινώνδας εληγεώργης, Zηνόβιος και ηµήτριος Bάλβης, καθώς και οι λογοτέχνες Kωστής Παλαµάς, Mιλτιάδης Mαλακάσης και Aντώνης Tραυλαντώνης. H λιµνοθάλασσα της γραφικής πόλης µε το ροµαντικό ηλιοβασίλεµα σχηµατίστηκε από τις προσχώσεις του Eύηνου και του Aχελώου αποτελεί σηµαντικό ιχθυοπαραγωγικό κέντρο και κύριο πυλώνα της τοπικής οικονοµίας. H σύγχρονη πόλη του Mεσολογγίου γοητεύει τους επισκέπτες µε το παραδοσιακό χρώµα και την έντονη πνευµατική και καλλιτεχνική δραστηριότητά της. Tο Mεσολόγγι έχει 12.225 κατοίκους. AΞIOΘEATA O KHΠOΣ TΩN HPΩΩN, πανελλήνιο προσκύνηµα. Iδρύθηκε το 1829 µε απόφαση του πρώτου κυβερνήτη της Eλλάδας, Iωάννη Kαποδίστρια, και εγκαινιάστηκε το 1838. Eδώ έχουν ταφεί, µεταξύ άλλων αγωνιστών, ο Mάρκος Mπότσαρης, ο Kυριακούλης Mαυροµιχάλης, ο Σπύρος Πεταλούδης, ο πάτµιος Φιλικός ηµήτριος Θέµελης, ο γερµανός στρατηγός Kάρολος Nόρµαν, ο ιταλός Pαζιέρι, ο γερµανός Pόσνερ. Στο χώρο του Kήπου βρίσκονται ο Tύµβος των Hρώων, µε τα οστά των αγωνιστών, ο ανδριάντας του λόρδου Bύρωνος (1788-1824), γνωστού άγγλου φιλέλληνα, οι προτοµές των ηµητρίου Mακρή, Nότη Mπότσαρη και Θανάση Pαζηκότσικα, το µνηµείο του ελβετού φιλέλληνα και εκδότη της εφηµερίδας «Eλληνικά Xρονικά» Iωάννη - Iακώβου Mάγερ (1798-1826), τα µνηµεία γερ- µανών, ιταλών, αµερικανών, σουηδών, γάλλων και πολωνών φιλελλήνων κ.ά. TO TEIXOΣ, µε την ιστορική πύλη. Kατασκευάστηκε το 1832 στα ίχνη του «φράχτη» - προχώµατος της πολιορκίας. Aπό τις ντάπιες σώζεται µόνο εκείνη του Φραγκλίνου. TO KTIPIO TOY ΠAΛAIOY NOΣOKOMEIOY. TO TPIKOYΠEIO ΠOΛITIΣTIKO KENTPO, άλλοτε µηχανοστάσιο του σιδηροδροµικού σταθµού της πόλης. Tο κτίριο ανακαινίστηκε το 1992. TO ΠAΛAIO HMAPXEIO, όπου στεγάζονται το Mουσείο Iστορίας και Tέχνης και η Πινακοθήκη του ήµου. H EKKΛHΣIA TOY AΓIOY ΣΠYPI ΩNOΣ, µητρόπολη. H EKKΛHΣIA THΣ AΓIAΣ ΠAPAΣKEYHΣ. H EKKΛHΣIA TOY AΓIOY ΠANTEΛEHMONOΣ. TO ΠATPOΓONIKO ΣΠITI TΩN ΣΠYPI ΩNOΣ (1788-1873) και XAPIΛAOY TPIKOYΠH (1832-1896), πρώην πρωθυπουργών της Eλλάδας. ωρίστηκε στο ήµο από τον πολιτικό Kωνσταντίνο Σπ. Tρικούπη. Eδώ στεγάζεται το µουσείο της οικογένειας. TO ΣΠITI TOY IΩANNH Θ. TPIKOYΠH. Eδώ στεγάζονται υπηρεσίες του ήµου. TO ΠATPOΓONIKO ΣΠITI TOY KΩΣTH ΠAΛAMA (1859-1943), χτισµένο το 1708. Eδώ στεγάζεται το µουσείο του εθνικού ποιητή. TO MNHMEIO, στη θέση του σπιτιού όπου πέθανε ο λόρδος Bύρων. Tο σπίτι ανατινάχθηκε κατά την Έξοδο από τον ήρωα της Eπανάστασης Xρήστο Kαψάλη. O ANEMOMYΛOΣ, ιστορική θέση. Aνατινάχθηκε κατά την Έξοδο από τον Iωσήφ, επίσκοπο Pωγών και Kοζύλης, αργότερα δε µητροπολίτη Mεσολογγίου. Aπέναντι βρίσκεται η προτοµή του Kωστή Παλαµά. H ΣTHΛH MAΓEP, µε το τυπογραφείο της εφηµερίδας «Eλληνικά Xρονικά», στη µνήµη του Iωάννη - Iακώβου Mάγερ. H ΛIMNOΘAΛAΣΣA MEΣOΛOΓΓIOY. Oι φερτές ύλες του Aχελώου και του Eύηνου µαζί µε τα νερά της θάλασσας δηµιούργησαν τον εκτεταµένο υγρότοπο µε τις πελάδες (ξύλινα